Παρασκευή 20 Φεβρουαρίου 2009

ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ

Ε ι σ α γ ω γ ή
Γράφω σε αυτό το blog γύρω από τη μουσική ,με την οποία ενασχολούμαι μόνο και μόνο από μεράκι ,απευθυνόμενος σε ερασιτέχνες όπως είμαι και εγώ άλλωστε.
Αναφέρομαι αρχικά , σε ορισμένα θεωρητικά στοιχεία,που κρίνω πως είναι εντελώς απαραίτητα στη μουσική. Αποφεύγω μουσικές ορολογίες χρησιμοποιώντας όσο τό δυνατόν απλή κατανοητή έκφραση (πρακτικά ).
Στη συνέχεια αναλύω ρυθμούς όπως χασάπικα χασ/σερβικα,τσιφτετέλια , Ζεμπέκικα (κλασικά, καμηλιέρικα, απτάλικα), μπαγίό,καλαματιανά, τσιάμικα κλπ.
Επίσης αναλύω κλίμακες (μαντζόρε, μινόρε ουσάκ ,χιτζάζ κλπ.) καθώς και τις συγχορδίες αυτών .

Εκτός αυτών , γράφω , κάποια τραγούδια, σε τύπο «πρακτικής παρτιτούρας» στα οποία οι νότες -με λατινική μορφή- , οι παύσεις, οι αξίες και οι συγχορδίες, είναι προσαρμοσμένες στον ρυθμό (με πρακτικό τρόπο) και αποτυπώνονται παραστατικά.

ΜΕΡΟΣ 1ο

ΛΙΓΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ :
Τι ΕΙΝΑΙ ΟΚΤΑΒΑ: είναι το μέρος ενός μουσικού κοματιού ή οργάνου από τη ΝΤΟ στην αντίστοιχη υψηλότερη ΝΤΟ.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΛΙΜΑΚΑ : είναι οι διαδοχικές νότες από τη μια οκτάβα στην άλλη πχ από την (ρε, d) της 1ης οκτάβας μέχρι την ρε(d) της επόμενης
Οι κλίμακες διακρίνονται σε μαντζόρε (μείζων) και μινόρε (ελλάσσων) κ.α.
Ουσιαστικά μέσα από αυτές παράγονται άλλες (ουσάκ,χιτζάζ ,σαμπάχ κ.α.)
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΡΟ: είναι το σύνολο από νότες μέσα σε ένα μουσικό κομάτι ενδιαμέσως δύο διαστολών( γραμμών που τέμνουν το πεντάγραμμο) και οι αξίες τους έχουν ένα συγκεκριμένο αριθμό. Πρακτικά θα το λέμε ρυθμό πχ. Καλαματιανός= 7/8 δηλαδή 4ο,8ο,4ο,4ο, (ήτοι 3 τεταρτα που είναι= 6/8 και ένα ογδοο ακόμα –το 2ο στο ρυθμό =7/8.(΄Οταν βλέπουμε μια παρτιτούρα συνήθως το μέτρο είναι γραμμένο στο επάνω αριστερό μέρος της ,π.χ. 2/4 ή 4/4 ή 7/8, ή 9/8 κλπ. )
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟΝΟΣ :είναι η διαφορά ηχήσεως από τη μια νότα στην άλλη διαδοχική. πχ. ντο(c) σε ρε(d).
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΗΜΙΤΟΝΙΟ : είναι το ενδιάμεσο του τόνου (μεσόφωνο)
Δηλαδή η διαφορά ηχήσεως π.χ. από το ντο (c) στο ντο(δίεση) c+
Μεταξύ μι-φα και σι- ντο δεν υπάρχει μεσόφωνο
Οπότε εχουμε ντο (c)-ρε(d) =τόνο,ρε(d)-μι(e) = τόνο, μι(e)-φα(f) =ημιτόνιο
Φα( f)-σολ(g)=τόνο,σολ(g)-λα(a)=τόνο ,λα(a) –σί(b) = τόνο ,σι(b)-ντο( c)=ημιτόνιο
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΑ (Νότας) : ειναι η χρονική διάρκεια ηχήσεώς της και μετριέται σε ολόκληρα μισά , τέταρτα , όγδοα , δέκατα έκτα ,τριακοστά δεύτερα, εξηκοστά τέταρτα.
Για να καταλάβουμε τι σημαίνουν αυτά μετράμε τη διάρκειά τους ως εξής:
Ολόκληρο = κρατάμε πατημένη τη νότα κτυπώντας ρυθμικά 4 φορές το ποδι κάτω (ένας χρόνος)
Μισό = σε ένα χρόνο,κρατάμε πατημένη τη νότα κτυπώντας 2 φορές το πόδι κάτω.
Τέταρτο = ομοίως μία φορά το πόδι κάτω
Ογδο = στο κάθε κτυπημα του ποδιού –κάτω-,έχουμε «παίξει» δύο νότες (1 πάνω -1 κάτω)
Δέκατο έκτο=στο κάθε κτύπημα του ποδιού έχουμε «παίξει» 4 νότες (2 πρός τα πάνω 2 πρός τα κάτω)
Τριακοστό δεύτερο= ομοίως 8 νότες (4 πάνω-4 κάτω)
Εξηκοστό τέταρτο =ομοιως 16 νοτες (8 πάνω-8 κάτω)
Οποτε : 1 ολόκληρο=2 μισα=4 τέταρτα =8 ογδοα =16 δεκατα εκτα =32 τριακοστα δεύτερα =64 εξηκοστα τέταρτα .
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΥΣΗ :είναι σιγή κάποιας διάρκειας μέσα στο μέτρο .Η διάρκεια (αξία) είναι ίδια όπως και στις νότες και μετριέται και αυτή σε ολόκληρα , μισά
τέταρτα κλπ.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΧΟΡΔΙΑ : είναι η συνήχηση της 1ης,3ης , 5ης νότας κάθε κλίμακας.Στις μινόρε συγχορδίες η 3η νότα παίζεται μειωμένη κατά ένα ημιτόνιο.
Πχ. H συγχορδία ντο μαντζόρε (c) αποτελείται από ντο ,μί, σολ (c,e,g) ,ενώ η συγχορδία ντο μινόρε αποτείταιαπό ντο ,μι(ύφεση),σολ (c,e-,g)
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΝΟΤΕΣ: ειναι σύμβολα που καθεμία "βγάζει" έναν διαφορετικό ήχο σ,τό πεντάγραμμο συμβολίζονται με ειδικά σύμβολα,που λέγονται φθογγόσημα και είναι τοποθετημένα πάνω ή μέσα –εξω στις γραμμές του 5/γγράμου. Oι νότες βασικά είναι επτά ντο,ρε,μι,φα,σαλ,σι,. Συμβολίζονται και με λατινική γραφή ως εξής :
ΝΤΟ=c, ΡΕ=d , MI=e, ΦΑ=f , ΣΟΛ=g , ΛΑ=a , ΣΙ=b
Οταν δεξιά της Νότας υπάρχει το σύμβολο (#) τότε η ήχηση της νότας αυξάνεται κατά ένα ημιτόνιο (δίεση) και όταν υπάρχει το σύμβολο της ύφεσης, τότε μειώνεται κατά ένα ημιτόνιο (ύφεση) . Στο παρόν θα τις συμβολίζουμε με δ ίεση(+) ύφεση(-)
ΝΟΤΑ ΠΑΡΕΣΤΙΓΜΕΝΗ: (δεξιά στη νότα υπάρχει μια τελεία) : σημαίνει ότι η χρονική αξία της νότας παρατείνεται κατά το ημισύ της . Δηλαβή αν έχουμε μια νότα αξίας 1/4 και είναι παραστιγμένη τότε ο χρόνος παίρνει χρονική διάρκεια(αξία) = 1/4+1/8.
ΜΕΡΟΣ 2ο


ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Ουσιαστικά ένα τραγούδι έχει πολλά χαρακτηριστικά , για μένα προέχουν τα εξής : 1) η κλίμακα (ο δρόμος ), 2) η μελωδία 3)ο τόνος 4) ο ρυθμός ,5) η ταχύτητα (αργό-γρήγορο), 6) οι συγχορδίες.
ΡΥΘΜΟΙ

Ο ρυθμός , ειναι ο ακρογωνιαίος λίθος, στην δομή ενός μουσικού κοματιού .
Έχουμε ένα ρυθμό 2/4 τί σημαίνει : ότι μέσα σε ένα μέτρο παίζονται νότες συνολικής αξίας 2 τετάρτων .Δεν φθάνει όμως αυτό πρέπει να δούμε πώς είναι δομημένα αυτά τα 2/4α.

ΧΑΣΑΠΟΣΕΡΒΙΚΟ
μέτρο 2/4: |8o-8o-8o-8o| (το πόδι σταθερά απάνω"^" κάτω "v" στο κάθε όγδοο)
΄Εχουμε δηλαδή 4 όγδοα = 2 τέταρτα .

ΧΑΣΑΠΙΚΟ
Μέτρο 2/42/4 :Είναι το ίδιο (πρακτικά) όπως και το χασ/σέρβικο αλλά διαφέρει στη ταχύτητα (είναι περίπου στο μισό της ταχύτητας εκτελέσεως του χασαποσέρβικου).

ΤΣΙΦΤΙΤΕΛΙ
μέτρο 2/4: |16o,8o,16o,8ο,8o|
οπότε έχουμε 2 /16α = 1/8 οπότε 1/8 +3/8= 4/8α = 2/4α.Βλέπουμε πως ο ρυθμός αυτός είναι διαφορετικά δομημένος (κτισμένος)από το χασάποσερβικο ,το χασάπικο κ.α.

ΜΠΑΓΙΟ (Λαικο)
μέτρο 2/4:|8o,16o,16o,8o,8o|
Και σαυτόν τον ρυθμό βλέπουμε διαφορετική δόμηση (κτίσιμο).
Το συμπέρασμα λοιπόν που βγαίνει είναι ότι το μέτρο μας δείχνει τη συνολική αξία που έχουν οι νότες μέσα σαυτό , αλλά είναι διαφορετική η αξία κάθε μίας χωριστά οπότε και κάνει τη διαφορά από ρυθμό σε ρυθμό .
ΖΕΜΠΕΚΙΚΟ(ΚΛΑΣΙΚΟ)

1/16,1/8,1/16, 1/8,1/8, 1/16,1/8,1/16, 1/8,1/8,1/8
΄Εχουμε συνολικά 4/16 δηλ. 2/8 οπότε 2/8+7/8=9/8
ΚΑΜΗΛΙΕΡΙΚΟ(9/8)
1/8,1/16,1/16- 1/8,1/8 - 1/8,1/16,1/16,- 1/8,1/8,1/8
Ομοίως και εδώ το ίδιο 4/16 +7/8=9/8 ,αλλά έχουμε διαφορετική δομή του μέτρου.

ΑΠΤΑΛΙΚΟ (9/8)
1/16,1/8, 1/8,1/8, 1/16,1/8 1/16,1/8, 1/8, 1/16,1/8
Ομοίως όπως παραπάνω και εδώ 9/8
ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΣ (7/8)
1/4,1/8,1/4,1/4
Δηλ 3/4=6/8 οπότε 6/8+1/8=7/8
ΤΣΑΜΙΚΟΣ 3 /4
|1/8.,1/16, 1/8,1/8, 1/8,1/8|
¨Εχουμε 1/8 παρεστιγμένο (η τελίτσα αυξάνει την αξία του 8ου κατά τό ήμισυ της αξίας της νότας στην οποία σημειώνεται) οπότε 1/8+(. =1/16)+1/16=2/8 και => 2/8+4/8=6/8 =3 /4

ΜΕΡΟΣ 2ο .

TI EINAI KLIMAKA : Είναι το σύνολο από διαδοχικές νότες , από μία νότα μίας οκτάβας μέχρι την αντίστοιχη της υψηλότερης η χαμηλότερης οκτάβας .π.χ. c,d,e,f,g,a,b,>c.
(το > =ανεβαίνει στην υψηλότερη οκτάβα)
Κλίμακα μαντζόρε:
Π.χ. Ντο,ρε,μι,φα,σολ,λα,σι,>ντο (c-d-e-f-g-a-b,->c)
Στις κλίμακες μαντζόρε έχουμε τονο,τονο,ημιτόνιο,τονο,τονο,τονο,ημιτόνιο
Δηλ. c-d=τόνος,d-e=τόνος, e-f=ημιτόνιο,f-g=τόνος,g-a=τόνος,a-b=τονος ,b-c(υψηλότερης οκτάβας)=ημιτόνιο. (T-T-H-T-T-T-T-H, όπου Τ=τόνος όπου Η=ημιτόνιο)
Τις κλίμακες μπορούμε να τις παίζουμε από 12 διαφορετικές νότες (θέσεις)δηλ από c,c#,d,d#,e,F,F#,g,G#,a,a#,b

Κλίμακα μινόρε :
Π.χ. λα-σι-ντο(υψηλότερης οκτάβας)-ρε-μι-φα-σολ δίεση-λα, a,b,>c,d,e,f,g#,a δηλ.
(T-H-T-T-H-3H(Τριημιτόνιο=1 τόνος +1 ημιτ)-Η . ή =a,b,>c,d,e,f,g,a (Τ-Η-Τ-Τ-Η-Τ-Τ ΠΟΥ που είναι και η πιό συνήθης στη λαική μουσική)

Αναφέρω επιγραμματικά ορισμένες άλλες κλίμακες που χρησιμοποιούντα ευρέως στη λαική μουσικη

Κλίμακα Χιτζαζ:
Π.χ. d,e-(=μί ύφεση),F+(φα δίεση),g,a,b-,>c, d (d,e-,f+,g,a,b-,c,d) οπότε έχουμε
Η-3 Η-Η-Τ-Η-Τ-Τ

Κλίμακα Ουσάκ:
a,b-,>c,d,e,f,g,a δηλ H-T-T-T-H-Τ-Τ

Κλίμακα χιζασκάρ :
D,e-,f+,g,a,b->,c+,d Η,3 Η,Η,Τ,Η,3 Η,Η .




ΜΕΡΟΣ 3ο
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ:

Οι συγχορδίες είναι και αυτές εξ ίσου σοβαρή παράμετρος της μουσικής.
Συγχορδία , όπως αναφέρεται και παραπάνω ,είναι η συνήχηση της 1ης,3ης και 5ης νότας κάθε κλίμακας. Η 3η είναι αυτή που μας χαρακτηρίζει τη συγχορδία .(μινόρε, ή μανζόρε). Στη κλίμακα π.χ.ντο ματζόρε έχουμε τη συγχορδία ντο,μι,σολ. (c,e,g) , ενώ στην ντο μινόρε συγχορδία έχουμε ντο ,μί ύφεση,σολ (c,e-, g) δηλ. η 3η νότα της συγχορδίας μειώνεται κατά ένα ημιτόνιο.
Βασικές συγχορδίες στις κλίμακες είναι :
Στις κλίμακες μαντζόρε οι συγχορδίες της κλίμακας που συναντάμε είναι π.χ. ντο μαντζόρε=α) c,e,g (βασική) , β) φα ματζόρε = F,b-,d γ)σολ μαντζόρε =g,b,d ή σολ εβδόμης; (για τις εβδόμες , έκτες ,ντιμινουίτες θα μιλήσουμε σε άλλο κεφάλαιο).

Στις κλίμακες μινόρε έχουμε:
πχ. Κλίμακα λα μινόρε συναντάμε τις εξής συγχορδίες :
α)¨(βασική) Λα μινόρε=a,c,e β)ρε μινόρε =a,d,f γ)μί μαντζόρε=e,g+,b , η μi(e7) εβδόμης

Mε βάση τα ανωτέρω βγάζουμε τις 12 βασικές συγχορδίες της κάθε κλίμακας και στη συνέχεια τις 24 υπόλοιπες αυτής .

Υπάρχουν βέβαια πολλές άλλες κλίμακες που δεν αναφέρουμε στη παρούσα ανάρτηση.

MEΡΟΣ 4ο
ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΕΣ
Oι παρτιτούρες δεν δημοσιεύονται, καθόσον ως αναφέρω αποτυπώνονται παραστατικά και δεν εξυπηρετεί ο κειμενογράφος του παρόντος blog.



Φεβρουάριος 2009
«ΡΕΤΕΟΣ»
reteos@mail.gr

Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009


Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου 2009